Tam da Yunanistan’dan yeni dönmüşken oradaki izlenimlerim ile birebir örtüşen bir yazıya rastladım. Ben de bu konuda birşeyler yazmak istiyordum ama; bu yazı yenisini yazmak yerine, alıntı yapıp kendisini paylaşmanın daha uygun olduğunu düşündürdü bana. Yazı Gazeteci-Yazar-Fotoğraf sanatçısı Uğur Oral’a ait, keyifli okumalar…
Çok sık duyduğum bir karşılaştırma, benzetme vardır…
Derler ki “Türkler, Yunanlara çok benzer…” Birçok kez Yunanistan’a gitmiş, çok Yunan dostu olan bir Türk olarak hep sorgularım bu iddiayı açıkçası… Gerçekten benzer miyiz? Ya da benzerliğimiz hangi ölçüdedir, hangi alanlardadır? Bu, sadece paylaşılan ortak coğrafyanın etkisiyle folklorik bir benzerlik midir, yoksa toplumsal yapıtaşlarında da var mıdır bir benzerlik?
***
Adalarına da şehirlerine birçok kez gittiğim ve çeşitli sürelerle kaldığım Yunanistan’da hep bu sorununun yanıtını ararım usumda: ”Gerçekten de benziyor muyuz birbirimize?” Yemeklerimizin, şarkılarımızın, danslarımızın vs. benzeşmesi elbette çok doğal… Yıllarca iç içe yaşamışız… Gelenek görenek bağlamındaki benzeşme ve etkileşim yadsınamaz elbette… Ama kültürel ve entelektüel açıdan iki toplumun arasında aslında önemli farkların bulunduğu görmek durumundayız… İstesek de, istemesek de…
***
Rakamlarla ve belgelerle konuşmak gerekirse… Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı İnsani Gelişme Endeksi’nde Yunanistan 29’uncu sırada… Türkiye ise 92. sırada geliyor ancak… Yine aynı endekste eşitsizliğe uyarlanmış insani gelişme endeksinde Yunanistan 26’ncı sırada… Türkiye’nin yeri ise 66… Toplumsal cinsiyet eşitsizliği endeksinde Yunanistan 24’üncü sırada… Türkiye ise 77… Yani, evrensel ölçülendirmelere baktığımızda Yunanistan’ın bizim çok önümüzde olduğunu görüyoruz…
Türk siyasetçilerin “Vah vah, batıyorlar, iflas ettiler” dedikleri Yunanistan’da ortalama kişi başı yıllık gelir 28.434 Dolar… Türkiye’de ise ortalama kişi başı yıllık gelir: 13,464 Dolar… Evet, Türkiye Ekonomisi’nin büyüme hızı Yunanistan’ın çok üzerinde… Ama ekonomik açıdan büyümek, demokratik ve kültürel açıdan da büyümeye eşdeğer olamayabiliyor bazen… Zenginleşmek her zaman beraberinde medenileşmeyi getirmeyebiliyor… Öyle olsaydı, bütçesi her yıl fazla veren petrol zengini Arap ülkeleri dünyanın en medeni ülkeleri olurdu, ama durum ortada!…
İki toplumun aslında birbirinden ne denli farklı olduğunu gösterecek somut örnekleri arttırmak mümkün… Mesela en ufak bir vergi artırımında meydanları dolduran parlamentoyu kuşatan bir toplum Yunan toplumu… (Bizim toplumumuzda bu duyarlılığın ve demokratik hak arama bilincinin olduğunu söyleyebilir miyiz? Toplumlarımız benziyor mu?) Mesela iktidardayken ve daha uzun yıllar koltuğunu koruyabilecekken partisinin genel başkanlığını da başbakanlığı da bırakan bir Kostas Simitis örneğini de anımsamak lazım… (Bizde bu demokratik olgunluğu gösteren siyasetçi var mı? Siyasetçilerimiz birbirine benziyor mu?)
***
Bir süre önce çok merak ettiğim bir Yunan Adası olan Sakız’daydım… Birlikte gittiğim yol arkadaşlarımı da hayrete düşüren bazı detayları paylaşmak istiyorum… Okuduktan sonra siz karar verin, iki toplum gerçekten de benziyor mu birbirine?
***
İki gün kaldık; arabalar, motorlar akıp gidiyordu caddelerde ve bir kez bile korna sesi duymadık… Her aracın kornası var elbette, ama mecbur kalmadıkça basan yok! Hatta gençlerin kullandığı arabaların bir tanesinden dahi yüksek müzik sesi geldiğine tanık olmadık… (Çeşme geldi aklıma… Benziyor muyuz?) Şehir merkezinde yapılar en fazla üç katlı… Öyle rant amaçlı dev binalar yok, denizden esen rüzgâr en içlere kadar ulaşıyor… (Kuşadası geldi aklıma, İzmir’in Kordon’u… Benziyor muyuz?) Yollarda en ufak bir çöp görmedik… Atılmış bir tek sigara izmariti bile yoktu… Sahil bandında adım başı banklar konmuş… Bankların üzerinde ne yazı var, ne çizikler… Ne de altında çekirdek kabukları… Karşıyaka Sahili geldi aklıma… (Benziyor muyuz?) Gece geç saatte barların önünden geçtik… Gençler coşmuş, eğleniyorlardı. Ne bir nara atan gördük, ne taşkınlık yapan… Ne kavga eden gördük, ne de gürültüyle çevreyi taciz eden işletmeler… Alsancak geldi aklıma… (Benziyor muyuz?)
Mesta Bölgesi’nde yüzlerce yıl öncesinden kalan şehir içindeki geçitleri gezdik… Atıl durumdaki dehlizlere çıktık… Ne atılmış bir kırık şişeye, ne duvara yazılmış bir yazıya ne de tuvalet ihtiyacının giderilmiş olduğuna tanık olduk… Kimsenin sahip çıkmadığı, serseriye berduşa mekân olmuş tarihi zenginliklerimizi anımsadım… (Benziyor muyuz?) Pirgi Bölgesi’nde bir köy kahvesine gittik. Yetmiş yaşına yaklaşmış, tipik bir Yunan köylüsü olan kahveci Manula ile tanıştık… O bile, derdini anlatacak kadar İngilizce biliyordu… (Bizim “yes” ve “no”dan öteye yabancı dil bilgisi olmayan esnafımızı anımsadım… Benziyor muyuz?)
Kiraladığımız aracın deposunu fazla fazla doldurmuşuz… Aracı teslim ederken fazladan koyduğumuz benzinin tutarının anlaştığımız kiradan düşüldüğünü gördük… (Üç kuruşluk hediyelik eşyayı 30 liraya turiste kakalamaya kalkışan turistik yöre esnafımız geldi aklıma… Benziyoruz(!) değil mi?)
Bir tavernaya düştü yolumuz… Kadınlar en güzel kıyafetlerini giyinmişler gelirken… Erkeklerin hepsi tıraşını olmuş tertemiz… Kimse kimseyi kolundan tutup da piste sürüklemiyor…Uzo su gibi akıyor ama insanlar içip içip sapıtmadan eğleniyor… Hır gür yok… Kadınlar erkekler kol kola sirtaki yapıyor… Neredeyse doksan yaşına yaklaşmış Yunanların bile piste doluşup yaşam sevinçlerini sergilediklerine tanık olduk dans ederken… (Benziyoruz(!) değil mi?)
Eğer Türklerle ve Yunanlar arasında bir benzerlikten bahsedeceksek bu öncelikle Ege Bölgesi’nin sahil bandındaki birkaç şehrin sakinleriyle sınırlı bir saptamadır. İç Anadolu’ya ilerledikçe zaten benzerlik filan kalmaz… Bir Yozgatlının, bir Kayserilinin, bir Karslının örneğin; Yunana benzediğini söylemek mümkün müdür? Eğer iki toplumun benzeştiği tezini haklı kabul edersek, bu ancak bir takım geleneklerle sınırlıdır…Vizyon; kültürel ve entelektüel alt yapı açısından baktığımızda iki toplum arasında çok büyük bir uçurum var. Kabul edelim ya da etmeyelim…
Bakmayın, biraz da gururumuzu okşuyor “Yunanlara benzediğimizi” düşünmek… İşimize geliyor Yunanlara benzetilmek… Oysa ki, özellikle son on yıldır bir “Ortadoğu ülkesi” olma yoluna giren (ya da sokulan) Türkiye ile Yunanistan’ın arasındaki “medeniyet farkı” gittikçe daha da belirginleşiyor…
https://about.me/soykanozcelik
- Ayşe Teyzenin market sepetine yüzde 5,40 zam… - Ekim 4, 2023
- Kulsan Thermoset, Zuchex 2023 Fuarı’nda yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgi odağı oldu. - Eylül 27, 2023
- Külsan Thermoset yeni ürünleriyle Hostech by Tusid Fuarı’ndaydı.. - Eylül 27, 2023
Comment here