Geçenlerde bir haber gözüme çarptı. Sayıştay, bir devlet üniversitemizi 2018 yılı hesapları için denetlemiş ve 2019 Eylül’de denetim raporunu yayınlamış. Denetlenen üniversitenin mali rapor ve tablolarının tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bilgi içerdiği kanaatine varılmış. “Bunda ne var?” diye sorduğunuzu duyar gibi oluyorum.
Tam da, zurnanın zırt dediği yere geldik. Ancak bir sonraki maddede,
“DENETİM GÖRÜŞÜNÜ ETKİLEMEYEN TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER”
başlığı altında; “teknik şartnamede, yemekte kullanılacak malzemelerin miktarı, niteliği ve kalitesine ilişkin detaylı açıklama yapılmış, günlük olarak hangi yemeklerin çıkması gerektiği hususu da örnek menü listeleri ile gösterilmiş olmasına rağmen, yemek yapımında kullanılan malzemelerin istenilen nitelik ve kalitede olmadığı ve eksik miktarda kullanıldığı, yemek menülerinin ve bu menülere göre çıkarılan günlük yemeklerin de teknik şartnamelere uygun olmadığı” ifade edilmiştir. Şaşırdık mı? Hayır, hiç şaşırmadık. Neden? Başta kamu kurumları olmak üzere, bir çok kurum, şirket veya işyerleri yemek alımları için ihaleye çıkmadan önce (teknik ve idari) şartnameler hazırlayıp, alınacak hizmeti tarif etmeye çalışılar. Kitabın ortasından konuşursak; bu şartnamelerde alınacak hizmeti tarif etmekten çok ihaleye teklif verebilir ve bir şekilde de kazanırsanız başınıza gelebilecekler, Mondros Müterakesi müzakeresine oturmuş Osmanlı’ya yazılır gibi yazılır. Bir çok alımda olduğu gibi yemek hizmeti alımında da, en büyük müşteri devlettir. Devlet İhale Kanununa tabi kamu kurumlarında Yemek Alım Hizmeti için ortak bir şartname örneği yoktur. Her kurum kendi kafasına göre şartname yazar. Şartnameye o kadar çok detay ve lüzumsuz bilgi koyulur ki, iki-üç sayfada özetlenecek şeyler, onlarca sayfalarla anlatılır. Bizim idare ve memurunun hastalığıdır, masaya oturur ve bilgisi olmadığı konuları biliyormuş gibi, sağdan-soldan o kadar çok kanun,Tüzük, yönetmelik, tablo, açıklama kopyalar ki işin içinden kimse çıkamaz. Şartnamelerin en temel ögeleri olan günlük yemek sayıları, faturalama şekli, yemeklerin mönüsünün genel hatlarını göremediğiniz şartnamelerle karşılaşırsınız. Bazen de öyle abartılı mönüler ve gramajlar yazılır ki, sıradan bir insanoğlu tamamını yese çatlar ve tabldot yemek maliyetleri, alakart restoran maliyetlerini bulur. Ö rnek mi? Buyrun size örnekler ve inciler…
• Etler kesilip yüzüldükten sonra ve normal şartlarda en az 6 saat bekletildikten sonra veya soğuk hava deposunda en az 24 saat dinlendirildikten sonra tazeliğini ve kokusunu muhafaza ederek kuruma ulaştıracaktır.
• Tavuk etleri dondurulmamış taze sıhhatli sadece butları gıda maddeleri mevzuatına uygun olarak silmiş,Temizlenmiş ve muhafaza edilmiş olacaktır. But, iyi etlenmiş, hanap oynağında orta derecede geniş, kalın ve aşağı doğru taşıdığı et yuvarlak, dolgun bir görünüşte olmalıdır. Tüy diplerinde tam veya yarı belirgin kan lekeleri olmamalıdır. Tavuklar günlük olarak kesilecek, kuluçka devresinde ve kart olmayacaktır. Deride kızarıklık olmayacak, tavuğun kendine has beyaz rengi ve kokusu olmayacaktır.
• Yumurtalar yıkanmamış olmalı, üzerindeki parlak cilalı kısım kaybolmamalıdır. Hava boşluğu yüksekliği en çok 5mm’yi geçmemelidir. Kırıldığı zaman kendine mahsus tamamen saf, tabii sadelik, koku ve tadı haiz olmalıdır. Tabağa kırıldığında
sarısı kubbeli, rengi parlak olmalı, parmakla basıldığında hemen dağılmamalıdır.
• Yüklenici firma, idare sorumlusu ile sürekli diyalog halinde bulunarak
uygun beslenme standartları ile yemekhanelerin sağlık politikasını doğru yorumlamak,
öğrenci ve personel için optimum beslenme standartlarının devam etmesini sağlamakla yükümlüdür.
• Yüklenici kendi mutfağındaki kıyma makinesinde eti kıyarak kıyma haline getirecektir. Yemek üretiminde kullanılmak üzere alınacak etler mühürlü olacak ve veteriner hekim raporuyla birlikte soğutmalı taşıma araçlarıyla teslim alınacaktır.
• Pilavlık bulgurlar; bulgurluk sert buğdaydan usulüne uygun yapılmış ve yeni mahsul olacaktır. Bulgurun içinde bulunabilecek, taş, toprak ve buna benzer maddeler miktarı %3 den fazla bulunmayacaktır. Bulgurların içinde pişmemiş ekserisi beyaz olan tane ve parçalar %2 den fazla olmayacaktır. Bulgurlarda rutubet % 13 ü geçmeyecektir.
Bulgurlar aynı süre içinde mütecaniz olarak pişmiş olacaktır.
• Yemek üretiminde kullanılacak yağlar yemeklik ayçiçeği yağı olacak, salatalar ve sebze yemekleri için yemeklik zeytinyağı kullanılacaktır. Tereyağı hariç katı yağ kesinlikle kullanılmayacaktır. İncileri okudunuz. Bunlardan daha yüzlercesi var, ama yerimiz dar. Allah aşkına, ne yapıyoruz. Atom mu parçalıyoruz, aya adam mı gönderiyoruz? Bunları yazanlar ne yiyip de bunları yazıyor? Bu neyin kafası? Bu şartlar nasıl sağlanabilir, kim neye göre kontrol eder, neyle ölçer ve hangi bilgiyle değerlendirebilir? Bir de bu şartnamelerin tehdit maddeleri vardır. Hadi, bunlardan da örnekleri alalım.
• Yüklenicinin, işin ifası ile ilgili uyması gereken hususlardan her hangi bir aksaklığın tespiti veya sunulan yemeklerin istenilen nitelik ve kaliteyi taşımadığının tespit edilmesi halinde, idare herhangi bir tazminat ödemeksizin sözleşmeyi tek taraflı olarak feshetme yetkisine sahiptir. Bu gibi durumda her türlü yasal tazmin ve zararlar yükleniciye aittir.
• İhale konusu yemeğin öğrencilere sunumu neticesinde oluşabilecek besin zehirlenmelerine karşı, yasal sorumluluklar, tedavi giderleri ve oluşabilecek diğer tüm zararlar yükleniciye aittir.
Bu kadar detaya, saçmalığa, ne gerek var? Bu kadar nesnel ölçümü mümkün olmayan, göreceli şeyleri yazmaya ne gerek var? Bu kadar tehdite ne gerek var?
Pardon, pardon unuttuk. Amaç; ihaleye başkası girmemesi, kazayla girenin de anasından emdiği sütü burnundan getirmekti. Şartnamelerde olması gereken her norm, bunların ölçüleri ile ölçme ve değerlendirme metodları kanunlarımız, gıda kodeksimiz, yönetmeliklerimiz ve tebliğlerimizde mevcut… Gıda Kanunu’nda, Hijyen önetmeliği’nde, Mikrobiyolojik Kriterler Yönetmeliği’nde,Gıda Etiketleme ve Tükeciyi Bilgilendirme Yönetmeliği’nde, Et ve Et Ürünleri Tebliği’nde vs.vs..Referans olarak ilgili mevzuatlar ve usül kanunlarını alıp, bunlara atıfta bulunur, işi kolayca ve anlaşılabilir tarif edip, herkesi eşit yarıştırıp, en iyi hizmeti alırsın…Tabi ki amaç hizmet almaksa… Ama amaç kimlerin ihaleye katılabileceği değil de, kimlerin ihaleye katılmaması içinse….. O zaman ne oluyor biliyor musunuz? Doğru düzgün firmalar bu ihalelere girmiyor. İsimleri değişse de, hep aynı kişilerin sahip olduğu firmalar buralarda fink atıp, hem haksız kazanç elde ediyor, hem de kötü ürünlerle, yavaş yavaş insanların sağlıklarını bozuyorlar. Bazen de topluca zehirliyorlar. Sayıştay raporuna geri dönersek…. Sayıştay raporunda tespit edilen uygunsuzluk üzerine, ilgili İdare (Üniversitenin) cevap olarak “2019 yılı yemek ihalesini yaptık. Aldığımız hizmetin teknik şartnamelerine uygunlukları denetlenmekte ve gerekli hassasiyet gösterilmektedir.” demiş.
Sayıştay raporunun SONUÇ bölümünde; “Sonuç olarak Kamu idaresi tarafından, 2019 yılı itibari ile yapılan ihalede bulguda belirtilen hususlara dikkat edileceği belirtilmiştir. Bulgu konusunun gelecek yıl denetimlerinde izlenmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir” denilerek, top penaltından taca atılmıştır.Peki, içerideki firmanın 2018 yılında elde ettiği haksız kazanç ne olacak? Şartları yerine getirmek için doğru fiyat verip de, ihaleyi alamayan firmaların hakkını kim koruyacak? Yemek alım ihale şartnameleri, İdarelerin keyfiyetine bırakılmamalı; Tarım Bakanlığı,
Odalar, Yemek Sanayicileri Dernekleri ve ilgili kamu kurumları bir araya gelerek Şartname Formatını oluşturmalıdır. Ancak bu sayede suiistimallerin önüne geçilebilir, yıllardır özel sektörde önemli işler yapan firmaların hizmetleriyle kamu da tanışabilir.Ancak bir hususun altını çizmekte fayda görüyorum. Yerellik çok önemli bir şarttır. Koşullara haiz mahalli firmalara mutlaka öncelik tanınmalıdır. Bir tarafta hizmette verimlilik sağlanırken, diğer tarafta hem sosyal hem de ekonomik açıdan çok faydalı olacak, bölgesel işsizlik ve göçün önüne geçilecektir.
- GÜNDEM VE MESAJ - Nisan 15, 2024
- NE İSTİYORUZ? - Şubat 29, 2024
- HERCÜMERÇ (*) - Ocak 26, 2024
Comment here