ARALIK 2019 ‘ da Çin ‘in Vuhan kentinde ortaya çıkan salgın tüm Dünyayı ve bizi de kısa sürede etkisi altına aldı. 16 Mart 2020 sonrası ülkemizde başlayan yasaklar, kısıtlamalar devam ediyor ve o tarih öncesine ne zaman döneriz hala çok belirsiz, bu dönemi yaşayan insanların kolay kolay zihnen 16 Mart öncesine dönebilmesi çok da mümkün görünmüyor bana göre.
Tabi şu anda bir belirsizlikle yaşamaya devam ederken çalışanların ve işverenin ilerde bu konu ile alakalı karşı karşıya kalabileceği ve davaların ortaya çıkabileceğini görmemekte imkânsız.
Covid 19 meslek hastalığı veya iş kazası sayılabilir mi? bu konuda da tartışmalar çok fazla…
Covid 19 11-Mart – 2020 tarihinde DSÖ tarafından pandemi ilan edildi. Tüm Ülkeler önlemler almaya başladı. Hızlı yayılan bir virüs olduğu belirtildi ve konuyla alakalı herkesin birey olarak da bu konuya hassasiyet göstermesi gerektiği anlatıldı ve bunları dinlemeye devam ediyoruz. Artık günlük alışkanlıklarımıza da yansıdı bu tedbirler.
İşveren çalışma koşulları bakımından çalışanlar için sağlık ve güvenlik yönünden her önlemi almakla, çalışan da tüm kurallara uygun çalışmakla mes’uldü, bunlarda da hemfikir olduğumuzu düşünüyorum.
Şu anda emsal bir dava olmadığı için ilerde Yargıtayın ne karar verebileceği de hala muamma.
Fakat ; ‘’Çalışanların görevini yapma süreci içerisinde Covid-19’a yakalanması, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 7 MAYIS 2020 ‘de yayınladığı genelgeye dayandırılarak meslek hastalığı ya da iş kazası olarak değerlendirilmiyor.
SGK’ nIn bu genelgesine rağmen Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının konuyla alakalı bir açıklaması olmadı
Esasına bakarsak çalışan ve işverenin bu salgına yakalanma oranının aynı olduğunu düşünenler de olabilir. Neden iş kazası sayılsın diyenler de vardır. Bakalım değişik açılardan;
Belki evden çalışma modeline geçenler için bir eşitlikten bahsedebiliriz. Çalışan da evinde işveren de bu durumda yakalanma riskleri kendi iletişimleriyle sınırlı, doğru burada bir eşitlik var.
Üretime devam eden işletmeler için?
Çalışan işverene karşı çalışma ödevini yerine getirmek için işine gitmek zorunda, çünkü üretim hattı çalışacak;
- Servis sağlanıyorsa servisle, sağlanmıyorsa toplu taşıma kullanacak
- Mesai süresini üretim hattında diğer çalışanlarla geçirmek zorunda kalacak
- Yemek molalarında maskesiz diğer çalışanlarla oturmak zorunda…
İşveren gerekirse evden çalışabilir, üretim hattında tüm mesaiyi geçirmeyecek ve işe servis yâda toplu taşımayla değil muhtemelen kendi aracıyla gidecek. Yemeğini iş yerinde kendi odasında yalnız yiyebilecek.
Bu açıklamaları uzatabiliriz de fakat yeterli diye düşünüyorum bu çalışma modelinde Covid 19 bulaşma riskinin eşitliğinden sanıyorum kimse bahsedemez. Burada eşitlik yok.
İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği İle alakalı alması gereken önlemler nelerdir?
Covid 19 salgınının yayılmasını sınırlandırmak ve salgınla mücadele etmek için, iş-yerlerinde de konuyla ilgili tedbirlerin alınması gerekiyor. Özel sektörde birçok iş yerinin faaliyetleri ya tamamen durduruldu, kısıtlandı veya uzaktan çalışma modeline geçtiler. Altyapıya sahip iş-yerlerinde ve ofis düzeninde çalışanlarda uzaktan çalışma yapılabilirken, üretim sektöründe bu mümkün olamıyor.
İş-yerlerin de alınması gereken önlemlerle alakalı Sağlık Bakanlığı ve iş sağlığı ve güvenliği genel müdürlüğü tarafından önlemler, iş yerlerine özel kurallar yayınlanmakta ve gerekli görüldükçe güncellemeleri yapılmaktadır. Takiplerini oradan ve yayınlanan genelgeler üzerinden yapmanız aslında en sağlıklı yol diyebilirim.
Çalışanların korunmasına yönelik düzenlemelerin temeline bakarsak; Anayasa ve 4857 sayılı iş Kanununa dayanmaktadır. Bununla birlikte;
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununun 4. maddesinde ve Borçlar Kanununun 417. maddesinde de işverenin işçileri koruma ve gözetme yükümlülüğünden bahsedilmektedir.
Borçlar Kanunu;
‘’MADDE 417- İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
İşveren, işyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak; işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdür.
İşverenin yukarıdaki hükümler dâhil, kanuna ve sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle işçinin ölümü, vücut bütünlüğünün zedelenmesi veya kişilik haklarının ihlaline bağlı zararların tazmini, sözleşmeye aykırılıktan doğan sorumluluk hükümlerine tabidir. ‘’
‘’ 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu;
MADDE 4- (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
- a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
- b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
- c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.
- d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.‘’ der.
Covid 19 tedbirleri kapsamında da burada sözü geçen risk değerlendirmenin güncellenmesi ve belirlenen risklere göre önlemlerin alınması gerekmektedir.
Covid 19 ile alakalı olarak işyerinde oluşabilecek bulaşma riskleri ve önlemleri neler olabilir?
**KKD sağlanması, personel maske kullanmalı ve temin etmeliyiz
—Mesai düzenlemeleri, aynı mesaide aynı çalışanlar bulunmalı
— İşyerinde üretim alanında fiziki mesafe kuralına uygun çalışma düzenleri oluşturulması,
— El dezenfektanı sağlanması ve kullanımıma özendirici sık eğitim tekrarları yapılması, personelin ortak kullanım alanlarına, kolay ulaşabilecekleri alanlara yerleştirilmesi.
— Havalandırma sistemlerinin kontrolü temiz hava sağlanması
— Sık kullanım alanlarının düzenli temizliği, kayıt altına alınması
— Dezenfeksiyon uygulamalarının sağlanması
—- Haşere mücadele sağlanması
—– Personele verilen eğitimlerin sıklaştırılması
—- Yemekhanelerin oturma düzenlerinin fiziksel mesafe kuralına uygun düzenlenmesi
— Soyunma odası, depo, ortak alan kullanımları için aynı anda bulunabilecek kişi sayılarının belirtilmesi
… Vb.
İş yerinde yukarıda örnek saydıklarım ve işyeri çalışma koşullarına göre bulaşma sağlayabilecek tüm riskler ve önlemleri belirlenmiş ve kayıt altına alınmış, tüm personele de bilgilendirmeler sağlanmış olmalıdır.
Tabi ki İşverenin sorumlulukları yanında çalışanlarında işverene karşı sorumluluğu mevcut;
İşveren tüm önlemleri alıp gerekli düzenlemeleri yapmakla sorumlu olduğu gibi
Çalışan da işyerinde konulan kurallara uyma yükümlülüğü bulunmakta.
‘’ 6331 sayılı İş Sağlığı Güvenliği Kanunu Çalışanların yükümlülükleri;
MADDE 19 –
(1) Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.
(2) Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır:
- a) İş yerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.
- b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.
- c) İş yerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek.
ç) Teftişe yetkili makam tarafından işlerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
- d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.‘’ der.
Net olarak konuşabileceklerimiz aslında gözlerimizin önünde;
Ortada pandemi ilan edilen bir salgın var ve ülkemiz neredeyse bir yıldır bununla baş etmeye çalışıyor. İşyerinde işveren olarak almamız gereken tüm önlemler sektörel olarak bakanlıklar tarafından afiş olarak hazırlanmış ve yayınlanıyor bizde iş-yerlerinde tüm bunları sağlamakla yükümlüyüz, yine işlerinde çalışana karşı sağlık ve güvenlik yönünden almamız gereken önlemler kanunlarda belirtilmiş ki sağlamıyorsak da tüm bunların hukuki yaptırımı muhakkak olacaktır.
Sonuç olarak Covid 19 meslek hastalığı veya iş kazası olarak değerlendirilebilir mi?
Bunu başta da söylediğim gibi ilerde Yargı kararlarında görebileceğiz. Şu an için sadece mevcut kanunlara dayanarak yorumlayabilir ve fikir yürütebiliriz bundan öteye gidebilmemiz mümkün değil.
İşveren sorumluluklarını yerine getirmezse haksız olacağı gibi, işverenin tüm önlemleri almasına rağmen çalışanın uyum sağlamaması ya da çalışanın tedbirsizliği sebebiyle başka bir çalışanın Covid 19 ‘a yakalanması ve zarar görmesi işvereni haksız yapmayacaktır diye düşünüyorum. Bu durumda tedbirsiz davranan çalışanda mı yargılanmalı?
İnsanlık olarak bir sınavdan geçiyoruz, ne kadar daha bu süreci yaşamaya devam edeceğimiz belli olmasa da son söz olarak her bireyin bu salgının yayılmasını engellemek ve sağlıkla bu kâbusun içinden beraberce çıkmak ödevi diyerek cümlemi sonlandırmak istiyorum.
Sağlıkla Kalın
Kaynak: 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ KANUNU
- Mutlu Personel mi? Müşteri mi? - Şubat 29, 2024
- Denetim var! - Ocak 3, 2024
- Kalite Nerede? - Aralık 6, 2023
Comment here