Girdilerinin artması nedeniyle menü fiyatlarını kısa aralıklarla güncellemek zorunda kaldıklarını söyleyen BUYSAD Başkanı Coşkun Dönmez, bu nedenle müşterileri ile karşı karşıya geldiklerini söyledi.
Sürekli artan maliyetlerini müşterilerine açıklamakta zorlandıklarını vurgulayan BUYSAD Başkanı Coşkun Dönmez, “Bizim ana ham maddemiz gıda. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de gıdaya sürekli zam geliyor. Ayrıca ambalajlama maliyetlerimiz, deterjan ve dezenfektan maliyetlerimizde çok arttı. Buna ilave olarak pandemi ile birlikte yemek sanayinde tek kullanımlık ambalaj dönemi başladı ve dezenfeksiyon için ilave tedbirleri uygulamaya aldık. Üretimde kullandığımızı doğalgaz ve elektrik, yemek dağıtımı yaparken kullandığımız akaryakıt da dövize bağlı nedenlerle çok aşırı yükseldi. Bütün bunlar maliyetlerimizi arttırdığı için fiyatlarımızı sık aralıklarla güncellemek zorunda kaldık. Bu yılın başlarında 12-13 TL olan 4 kap yemeğin önümüzdeki süreçte ekstralar hariç en az 20 TL olması kaçınılmaz hale geldi. Bir süredir en fazla 2 veya 3 aylık fiyatlar verebiliyoruz. Ancak bu durumu müşterilerimize açıklamakta çok zorlanıyoruz. Şunu unutmayalım ki, her işletmenin ayakta kalması için yatırım yapması gerekir. Yatırım içim kâr etmek gerekiyor. Ne yazık ki yemek sanayicileri açısından 2020 ve 2021 yılı çok verimsizdi. Kâr etmeyi bırakın çoğu zaman zararına satış yapmak zorunda kaldık” dedi.
“YEMEK SANAYİ CİDDİ BİR PAZAR BÜYÜKLÜĞÜNE SAHİP”
Bursa Yemek Sanayicileri Derneği (BUYSAD) Başkanı Coşkun Dönmez, yemek sanayinin hedefleri doğrultusunda değerlendirmelere ilişkin sorularımı yanıtladı. Bursa yemek sanayinin günlük kapasitesinin 450 bin kap yemek olduğunu ifade eden Başkan Dönmez, BUYSAD üyelerinin günlük yemek kapasitesinin de 350 bin kap yemek olduğunu söyledi.
Yemek sanayinin ciddi bir pazar büyüklüğüne sahip olduğunun altını çizen Bursa Yemek Sanayicileri Derneği (BUYSAD) Başkanı Coşkun Dönmez, yaklaşık yıllık 2 milyar TL’lik cirosal bir büyüklükten bahsetti. Bu doğrultuda Türkiye ekonomisinde yemek sanayinin tekstil sektöründen sonra en büyük istihdama sahip sektör olduğunu söyledi.
“ENFLASYON ARTIŞI GIDA FİYATLARINI YÜKSELTTİ”
Bursa Yemek Sanayicileri Derneği Başkanı Coşkun Dönmez, 2021 yılında tüm dünyada gıda fiyatlarının çok aşırı yükseldiğini, Türkiye’de ise buna birde döviz fiyatlarındaki artışın eklendiğini söyledi. Başkan Dönmez, “Çiftçilerin kullandığı gübre, mazot fiyatları da yükseldi. Gıda fiyatlarındaki artış yüzde 60’lara dayandı” dedi. Bu nedenle yemek fiyatlarını yılda 3 kere güncellemek zorunda kaldıklarını hatırlatan Başkan Dönmez, gıda fiyatlarındaki artışın önlenmesi için çözüm önerilerileri de sundu.
Tarım ve hayvancılıkta yüksek oranda dışa bağımlılığın söz konusu olduğunu belirten Coşkun Dönmez, şunları söyledi: “Gıda enflasyonun en temel nedeni tarım ve hayvancılıkta uygulanan ithalat politikaları. Gübre, yem büyük oranda dışarıdan geliyor. Gıda ham maddemizde dışa bağımlıyız. Yerli üretimi artıracak, tarım ve hayvancılıkta dışa bağımlılığı azaltacak hamlelere çok acil ihtiyaç var. Bunu da orta ve uzun vadeli politikaları yaşama geçirerek gerçekleştirebiliriz.”
TÜRKİYE’NİN GIDA ÜRETİMİNDE KABUK DEĞİŞTİRMESİ ŞART!
Üreticiyi destekleyici projeleriniz var mı?
“Sıkıntılarımızdan biride devletin uygulamış olduğu teşvik politikaları. Sektör olarak hak ettiğimizi aldığımızı düşünmüyoruz. Tabi ki; devletin önceliği ihracat, ama ihracatı destekleyen sektörlerden biriside bizleriz. Devletin de bu anlamda alt sektörleri destekleyici teşvikleri ivedilikle sunmasını bekliyoruz. Tüm sektörlere sağlanmış olan istihdam desteği var. KOSGEB’in ufak tefek destekleri var. Yemek sanayine yeni yatırım ve düzenleme getirecek bir teşvik yok denilecek kadar az. Türkiye’nin gıda üretiminde kabuk değiştirmesi şart. Hala geleneksel yöntemlerle yemek yapıp sunan işletmeler var. Bu ise çeşitli riskleri de beraberinde getiriyor. Tüm işletmelerin yeni pişirme ve dağıtım metotlarına geçmesi gerekiyor. Ama şu da bir gerçek ki, yatırım maliyetlerimiz ciddi boyutlarda yükseldi. Günümüzde yeni pişirme tekniklerinin ısıtma ve soğutma tekniklerinin işletmelerde hayata geçmesi için çok ciddi yatırımlar gerekiyor. Bunun için uygun kredi teşviklerine ihtiyaç var.”
“Yemek sanayini sadece kamu, hastane, okul ve sanayilere hizmet eden sektör olarak düşünmeyin” diyen Başkan Dönmez, “Tekstil sektöründen sonra en büyük istihdama sahibiz. Emek yoğun bir sektörüz. Verilere göre sektörün kayıt dışı oranı yüzde 1 civarında. BUYSAD’a kayıtlı 16 kurumsal üyemiz var. Kişi bazında ise, 26 kişiyiz. Önümüzdeki haftalarda yeni meslektaşlarımızın katılımıyla sayımız 30’un üzerine çıkacak” dedi.
2021 yılı toplu yemek sektöründe nasıl geçti?
2019 yılında işlerimiz iyiydi. 2020 yılında pandemi patladı. Biz 2021 yılını yemek sektörünü 2020 yılına göre değerlendiriyoruz. 2019’u baz alırsak çok gerilerdeyiz. Mevcut şartlarda 2019 verilerini yakalamamız mümkün değil. Pandemi döneminde yüzde 10 kapasiteye düştük bu ise bizim için zarar etmek demektir. Çünkü enerji, işçilik, akaryakıt giderlerimiz olduğu gibi durdu. Bunun üzerine ilave hijyen ve sanitasyon tedbirleri aldık, ambalaj maliyetlerimiz arttı. Bazı meslektaşlarımız üretimini tamamen durdurmak zorunda kaldılar. Önümüzdeki birkaç yıl ise, 2019 verilerini yakalayacağımızı düşünmüyorum.
“TÜRKİYE’NİN ZİRAİ ÜRETİMİNİ ARTTIRILMASI LAZIM”
Gelecek dönemde gıda üretiminin sıkıntıya gireceğini söyleyen Coşkun Dönmez, “Dünyanın en iyi mercimeği Mardin Bölgesi’nde üretiliyor, fakat yüzde 25’ini de dışarıdan ithal ediyoruz. Ağustos –Eylül aylarında mercimek hasat edilir ve depoya konulur. Artık bu ürünün maliyeti bitmiştir. Ağustos ayında mercimek fiyatı 11,80 TL idi. Şuanda 24 TL. Çünkü yerli mercimeğin fiyatı da ithal edilen bir miktar mercimeğin dolar kuruna göre yeniden güncellendi. Biz işte bu ve benzeri gelşişmelere ayak uydurmak zorundayız. Sürekli değişen fiyatlar büyük sıktı yaratıyor. Bir teneke yağın sabahki fiyatı 380 TL ise, akşam 500 TL’lere geldi. Aynı yağı bu yılın başında ise 185 TL’ye alıyorduk” dedi.
GIDA TÜKETİMİNİN YÜZDE 30’U İSRAF
Coşkun Dönmez, dünyada bir kısım insanların açlık çektiğini diğer yandan da çok ciddi miktarda gıda israfı olduğunu da söyledi. Dönmez üretilen gıdanın yüzde 30’unun israf edildiğine de dikkat çekti.
“PLANLI ÜRETİMİ YAYGINLAŞTIRMALIYIZ”
Tarım teşviklerinin araziye teşvik verildiğini söyleyen Başkan Dönmez, “Arazisi olan teşvik desteklerinden yararlanıyor, maalesef ekim yok. Asıl ekilen ürüne teşvik verilmeli. Çiftçi ürün çıkarmak için uğraşmalı. Teşvikler yerini bulmuyor, ürün destekli teşviklerin verilmesi lazım” dedi. Türkiye’de kooperatiflerin çoğalması gerektiğine dikkat çeken Coşkun Dönmez, “Büyük firmalar bu sektöre yatırım yapmaya başladı. Gelecek ya ileri teknoloji ya da gıda sektöründe… Planlı gıda üretimi yaygınlaştırmalıyız. Ülkemizin ihtiyaçlarına uygun tarım arazilerimizi planlayıp, ekim yapmalıyız. Türkiye’de 6 buçuk milyar dolarlık bir işlem hacmimiz var. Dünya çapında bir gıda krizi var. Temel gıda fiyatlarında yüzde 20 – yüzde 30’luk artışlar var. Dolayısıyla Türkiye’nin yıllık gıda ihtiyacı 35 milyar ton, üretilen 32 milyar ton. Buradaki açık programlı yönetilebilir. Talep fazla olunca arz dengeleyemiyor” dedi.
Kaynak
ELİF DİDEM DANACIOĞLU / BURSADA BUGÜN
Comment here