Taş fırınların sadece ekmeğe lezzet verdiği bilinse de özellikle Karadeniz Bölgesi’nde yöresel yemeklerin ve vazgeçilmez tatların olmazsa olmazıdır taş fırınlar. Anadolu’da meyvelerin ve bazı sebzelerin kurutularak kışa saklandığını hepimiz biliyoruz. Güneşi bol bölgelerde açık havada kurutulan meyve ve sebzeler bol yağmurlu Karadeniz’de taş fırınlarda kurutularak kışa saklanır. Fırında kurutulan her şeyin kendine has yemekleri yapılır yörede.
Bölgeden temin edilen taşlardan bölge ustalarınca ve tamamen el işçiliğiyle yapılan fırınlar hem yapım tekniği hem de kullanılış şekliyle tam da yöreye özeldir. Kurutulmak istenilen her malzemeyi ne yakar ne de çiğ bırakır, tam kıvamında kurutur.
Taş fırınlarda neler kurutulur? Öncelikle mısır kurutulur. Yörede mısır en önemli besin maddesidir. En başta ekmek yapımında mısır kullanılır. Bu coğrafya mısır coğrafyasıdır. Fırında kurutulup öğütülen mısırların unundan yapılan ekmeğin tadı bir başkadır. Kaldı ki bazı yemeklerde kullanılan mısır unu ve yarması da fırında kurutulmuş mısırdan yapılmalıdır. Yoksa alışılmış lezzetin ortaya çıkması mümkün değildir.
Güneşte kurutulan mısırların unundan ve yarmasından da farklı yemekler yapılır. Mısır demişken, eskiden köy düğünleri için yapılan mısır ekmeklerinin bu fırınlarda pişirildiğini de kaydetmek durumundayız.
Taş fırınlarda elma ve armut gibi meyveler de kurutulur. Hatta erik bile kurutulur. Elmalar ve armutlar kabukları soyulmadan dilimlenerek fırına atılır ve kurtulmuş dilimler kışa saklanır. Erikler ise olduğu gibi kurutulur.
Taş fırınlar en çok da taze fasulye kurutmak için kullanılır. Fırında kurutulan fasulyenden daha sonra özellikle kış aylarında üç ayrı yemek yapılır. Kurutulan elma ve armut kurularından da farklı yemekler yapılır yörede. Bildiğimiz kompostoların dışında suyu çektirilerek koyuca yapılan elma ve armut kurusu yemekleri özel bir lezzet olarak damaklara iz bırakır. Armut kurusundan yapılan koyu yemeğin üstüne fındık ezmesi dökülüp, eritilmiş tereyağı gezdirilerek lezzete lezzet katılır.
Bölgede odun bolca bulunduğundan taş fırınların yakılmasında ve kızdırılmasında odun kullanılır. Belli bir süre yanan fırının yeterli derecede ısınmasıyla ateş dışarıya alınır ve içi iyice süpürülür. Yörede yetişen bir bitki, düzgün fındık dallarından seçilen uzun bir sapa bağlanarak elde edilen süpürgelerle iyice süpürülen taş fırına kurutulacak mısırlar, meyve dilimleri veya taze fasulyeler serilerek kapağı kapatılır. Zaman zaman kapak açılarak fırına konulan malzeme karıştırılarak kurutulur. Bu kuruma süresi bir gün bir geceyi bulabilir.
Taş fırında kurtulan taze fasulyeden yapılan yemekler yörede çok beğenilir. Bunların yapılışı ise kısaca şöyledir: Önce fırın fasulyesi iyice haşlanır ve süzgeçten süzülür. Bir tencerede fırında kurtulmuş mısır yarması kaynatılır. Yarma kanamaya başlayınca haşlanmış fasulyeler yıkanarak ve doğranarak üzerine ilave edilir ve birlikte pişirilir. Sulu bir yemektir.
Bir başka yemekte ise yine fasulyeler haşlanır, süzülür ve doğranır. Yıkanarak pişirme kabına konulur. Üzerine bulgur ilave edilir. Suyu katılarak pişirilmeye geçilir. Koyu bir kıvama gelinceye kadar pişirilmeye devam edilir… Diğer bir yemek de ise haşlanan, süzülen ve doğranan fırın fasulyeler tereyağı ve soğanla kavrulur, ezilmiş sarımsak eklenerek sofralara getirilir.
Bölgede neredeyse her yemekte olduğu gibi yöresel malzeme kullanma geleneği burada da görülmektedir. Mısır ve mısır yarması fırın fasulye yemeğinde de ana yardımcı malzemedir. Yörenin taşlarından yöre ustalarının yaptığı taş fırınlarda yörede yetişen ağaçların odunları yakılmakta, yöresel bitkilerden süpürge yapılmakta ve bütün bu süreç kültürel bir zenginliğin hayata geçmesinin yanında insanların doğal beslenmelerinde ana faktörü oluşturmaktadır.
Anadolu’muzun zengin yemek kültürünün bir parçası olarak Karadeniz’den damaklara bir lezzet ulaşması için taş fırınların önemli bir gereksinim olduğunu yöresel bir gerçek olarak kaydetmek istedik. Geriye sadece afiyet olsun demek kalıyor.
Comment here