Tavuk eti tüketim alışkanlıkları

Yazılarımda sıklıkla kullandığım“Kanatlı”kelimesi;kanadı olan veeti yenen tavuk, hindi, kaz, ördek, bıldırcın, deve kuşu gibihayvanların oluşturduğu grubun adıdır. Dünya Et Üretimi tablosu dikkate alınarak diğer etlerle mukayese edildiğinde en fazla üretilen (dolayısıyla tüketilen) etin kanatlı grubuna ait olduğunu görürüz. Bu durum ülkemiz için de aynıdır.

*DÜNYA ET ÜRETİMİ (milyon ton)*
	2021	2022	2023
Büyükbaş eti	74,5	75,8	76
Kanatlı eti	138,3	141	142,5
Domuz eti	120,8	122,3	123,1
Küçükbaş eti	16,5	16,7	17
T O P L A M E T	*356,6*	*362,4*	*365,2*
*Kaynak:* Food Outlook-November 2023

Kanatlı eti grubunda yer alan etlerden en büyük payı ortalama %80 ile tavuk (piliç) eti almakta, onu ortalama %20 pay ile hindi eti takip etmektedir. Kaz, ördek, bıldırcın gibi diğer kanatlı etlerinin üretim ve tüketimi küçük miktarlarda kaldığı için TÜİK verileri arasında yer almamaktadır.

Şubat ayında açıklanan TÜİK verilerine göre 2023 yılında tavuk eti üretimi bir önceki yıla kıyasla %-3,7 azalarak 2 milyon 329 bin ton olmuştur. Aynı şekilde hindi eti üretimi de 2022 yılına kıyasla %-11,3 düşerek 47 bin 575 ton olarak gerçekleşmiştir. Bu verilere dayanılarak yapılan hesaplamalara göre ülkemizin kişi başına tavuk eti tüketimi 22 kg/yıl, hindi eti tüketimi de 0,500 kg/yıl civarında gerçekleşmiştir.Sonuç olarak kanatlı eti tüketimi de 22,5 kg/yıl olmaktadır.

TÜRKİYE KANATLI ETİ ÜRETİMİ (Ton)

*Yıllar*	*Piliç Eti*	*Hindi Eti*	*Toplam*
2020	2.136.263	58.212	2.194.475
2021	2.245.770	51.301	2.297.071
2022	2.417.995	53.646	2.471.641
*2023*	*2.328.791*	*47.575*	*2.376.366*

Kaynak: TÜİK

2019-2020 yılları kanatlı eti üretiminde kayda değer bir artış veya düşüş olmazken, 2021-2022 yıllarında ekonomik krize rağmen üretim birinci yıl %4,7 ikinci yıl %7,6 oranlarında artmıştır.2023 yılı kanatlı eti üretim miktarındaise %-3,7 oranında azalma olduğu görülmektedir. Ekonomik krizin beşinci yılında üretimi düşen sektörler kervanına kanatlı etleri grubu da eklenmiştir.

Tüketim Alışkanlıklarımız;

Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi Bölümünce, 2013 yılında Doç.Dr. Sertaç DOKUZLU, Oktay BARIŞ, Doç.Dr. Canan HECER, Yard.Doç.Dr. Metin GÜLDAŞ tarafından, 975 hane halkı üzerinde yapılan “Türkiye Tavuk Eti Tüketim Alışkanlıkları ve Marka Tercihleri”konulu araştırma sonuçları bize, hane halkı tavuk eti tüketimi ve tercihlerihususlarında ilginç ipuçları vermektedir.Araştırma raporunda yer alan tespitlere göre;

– Türkiye’de hane halkı tavuk eti tüketimi kişi başına 17,24 kg/yıl olarak bulunmuştur. Bu tüketim miktarına restoranlar, işyeri yemekhaneleri, fastfood yemek yerlerinde ve benzeri mekanlarda tüketilen kanatlı etleri dahil değildir.
– Tavuk eti tüketim miktarı bölgelere, gelir düzeyine, medeni duruma, kırsal veya kentsel yaşam durumuna ve yaşam şekline göre değişiklik göstermektedir.
-Bölgelere göre kişi başına ortalama tüketim miktarı tespitleri şöyledir:

Bölgeler	Tüketim miktarı (kg/yıl)
Ege	21,98 – 21,94
İç Anadolu	20,80 – 21,60
Akdeniz	18,93 – 17,99
Karadeniz	16,83 – 14,93
Marmara	15,62 – 18,72
Güneydoğu Anadolu	11,49 – 14,49
Doğu Anadolu	10,97 – 16,36
*ORTALAMA*	*17,24 – 19,00*

– Türkiye’de en yüksek kişi başına tavuk eti tüketiminin Ege ve İç Anadolu Bölgelerinde, en düşük tüketimin ise Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde olduğu belirlenmiştir.

– Kırsal alanda ortalama kişi başına tüketim (kg/yıl) 13,83 – 16,62, kentsel alanda 19,05 – 19,44, fark 4,22 olarak bulunmuştur. Bu durum kırsal alanda yaşayan tüketicilerin kentlerde yaşayan tüketicilerden daha az tavuk eti tükettikleri sonucunu ortaya çıkarmıştır.

– Bütün ve parça tavuk tüketimi ayrı ayrı incelenmiş, bütün tavuk %41, parça tavuk %32, parça ve bütün birlikte %27 oranlarında tercih edildiği anlaşılmıştır.

– Parça tavuk tüketim tercihleri; But %31, Göğüs %26, Kanat %25, Baget % 8, Pirzola %5, İncik %2. şekilde belirlenmiştir.

– Tavuk eti tüketen hanelerin sadece %5,2 si işlenmiş tavuk ürünleri almaktadır.

– İşlenmiş ürünlerin tercih oranları, %30 şnitzel, %16 döner, %16 soslanmışkanat,%8 nuget,ve %8 cordonblue olarak sıralanmıştır.

– Hane halkının %88’i tavuk eti seçiminde marka ve ambalaja önem vermektedir.

– %94 hanenin tek markayı, %6 sının ise 2 ve daha fazla markayı tercih ettiği,

– Marka tercihlerinde en önemli etkenlerin %30 güvenilirlik, %23 kalite, %19 lezzet, %9 tazelik, %5’er sağlık, temizlik ve fiyatı olduğu ortaya çıkmıştır.

– Gelir seviyelerine göre 5 grup altında toplanan tüketici hanelerden;

Grup en düşük gelire sahip olanlar yılda ortalama 14,04 – 16,48 kg,
Grup 13,36 – 18,98 kg,
Grup 19,07 – 19,99 kg,
Grup 24,02 – 23,11 kg,
Grup 22,91 –22,44 kg tavuk eti tüketmektedir.

– Genel olarak benimsenen ekonomik teoriye göre tüketiciler, gelir seviyesinin yükselişine bağlı olarak temel gıdalardan birincil mallara, birincil mallardan da işlenmiş ve lüks mallara yönelmektedirler. Bu kurama uygun olarak en yüksek tavuk eti tüketimi 4. gelir grubuna ait iken, en yüksek gelir 5. Grupta tüketimin yaklaşık 1 kg düştüğügörülmüştür. Bu durum kırmızı ete yönelme olarak değerlendirilmiştir.

-Ankete dahil olan hanelerde yaşayan kişilerin medeni durumlarının tüketim miktarı üzerinde etkili olduğu, evli kişiler yılda 19,44 – 19,03 kg tavuk eti tüketirken bekarların tüketiminin 12,90 – 17,39 kg seviyesine düştüğü, boşanmış veya eşini kaybetmiş olanların tüketiminin ise 22,85 – 24,26 kg’a çıktığı belirlenmiştir.

Medeni duruma göre tavuk eti tüketim miktarının değişmesi oldukça ilginç bir sonuç. Araştırmayı yapan kuruluş ve araştırmacılara teşekkürlerimi ifade ediyorum. Buna benzer araştırma ve anketlerin çoğaltılması halinde üretim, pazarlama, tüketim ve planlama konularında daha doğru ve etkin kararlar alınabileceğine inanıyorum.