Yağ, un ve suyla yapılan pratik ve besin değeri yüksek bir yemektir yağlaş. Anadolu’da buğday unundan yapılırken Karadeniz Bölgesi’nde mısır unundan yapılır. Yapımında içine katılan farklı malzemelerle birlikte çeşitliği artırılabilir yağlaşın. Bebeklerin beslenmesinde kullanıldığı gibi yaşlıların da kolaylıkla yutabileceği bir kıvamda olduğu için tercih ettiği bir yemek olarak bilinir.
Yapımında yörelere göre değişiklikler olsa da genelde eritilmiş tereyağına su konulup ve devamında un ekleyerek belli bir kıvama kadar kaynatılmasıyla yağlaş yapılmış olur. Unun topaklanmaması için karıştırılarak kaynatılması gerekmektedir. Bazı yörelerde yağlaş yapılacak un öncelikle tereyağı ile kavrulur ve kaynayan suya öyle ilave edilir. Her yöre yetiştirdiği üründen elde ettiği unu kullanır yağlaş yaparken.
Karadeniz Bölgesi yetiştirdiği mısırdan un yaptığı için yağlaş yapımında fırında kurutulmuş mısır unu kullanıyor. Bölgenin daha da doğusunda çok bilinen guymak veya mıhlama da peynir katılmış bir tür yağlaştır. Bölge genelinde yapılan mısır unu yağlaşına yine bölgede yapılan bir tür peynir katılarak guymak veya mıhlama ortaya konulur. Karadeniz Bölgesi’nde buğday unundan da yağlaş yapılır.
Buğday unundan şeker yağlaşı ve süt yağlaşı olmak üzere iki türlü yağlaş yapılıyor. Tereyağı eritilip, üzerine sıcak su dökülüyor ve bir miktar şeker eklenerek eriyene kadar karıştırılıyor. Sonra da azar azar buğday unu eklenerek karıştırılmaya devam ediliyor. Olması gereken kıvama gelinceye kadar karıştırılarak kaynatılıyor.
Buğday unundan yapılan diğer yağlaş türü ise süt yağlaşıdır. Bu defa eritilmiş tereyağının üzerine az miktarda su ve daha çok miktarda süt konuluyor. Bir süre kaynadıktan sonra azar azar un ilave ediliyor. Un topakları oluşmasın diye sürekli karıştırılarak istenilen kıvama gelinceye kadar kaynatılıyor.
Mısır unundan yapılan yağlaşlar da yapım olarak buğday unundan yapılan yağlaşlara benziyor olsa da önemli farklılıklar gösteriyor. Yağlaş yapılacak mısır unu mutlaka fırında kurutulmuş mısırlardan olmalı ve ince öğütülmüş bir un olmalı. Taze mısır unundan yapılması ayrıca tercih edilir. Yapım olarak eritilmiş tereyağının üzerine sıcak su konulduktan sonra yavaş yavaş ve sürekli karıştırılarak mısır unu ekleniyor. Yine karıştırılarak yağlaş kıvamına gelinceye kadar kaynatılıyor.
Bölgede en sevilen yağlaş türü pekmez yağlaşıdır. Karadeniz bölgesinde yetişen ve yörede kokulu üzüm veya Rus üzümü diye bilinen üzümler daha çok pekmez olarak değerlendirilir. Son yıllarda bu üzümün çok kaliteli şaraplık bir tür olduğu söylense de bununla ilgili bir gelişme gözlenmiyor. Bu üzümlerden iki tür pekmez yapılıyor. Kaynatma sırasında odun külü katılan ve katılmayan olarak tatlı ve ekşi olmak üzere iki farklı lezzette pekmez yapılıyor. Pekmez yağlaşı ekşi pekmezden yapılıyor.
Pekmez yağlaşında yağ kullanılmıyor. Bir miktar pekmez suyla karıştırılıyor. Bu karışım bir kapta kaynatılıyor. Kaynayan pekmezli suya topaklanma olmayacak şekilde mısır unu katılıpr, karıştırılıyor ve istenilen kıvama gelinceye kadar karıştırılarak kaynatılıyor. Diğer yağlaşlarda olduğu gibi sıcak olarak yenilmek üzere sofralara getiriliyor. Soğuyunca da yenilse bile sıcak olarak tüketilmesi tercih ediliyor. Pekmez yağlaşının pekmezin tadından gelen özel bir tadı var.
Mısır unundan yapılan guymak ve mıhlamanın da pişiriliş şekli aynı olsa da içine peynir katılıyor olması ve peynirin eriyerek yemeğe ayrı bir tat vermesi yöresel bir lezzet olarak damaklara hitap ediyor. Guymak özellikle kahvaltılarda aranılan bir yemek olarak restoranlarda ve yöresel yemekler yapan mekânlarda sunulsa da yağlaş daha çok köylerde yapılıp yenilen bir lezzet olarak biliniyor. Bölge insanı başta İstanbul olmak üzere yaşadığı her bölgeye yağlaşını da götürmüştür, oralarda da yapıyor.
- Anadolu’da ve Karadeniz’de; YAĞLAŞ - Nisan 16, 2025
- Yürek sıcaklığında bir içecek: ÇAY - Ocak 16, 2025
- Tarihe damgasını vuran gemi: BANDIRMA VAPURU - Aralık 23, 2024
Comment here