Soğanda gerçekler ile yaşananlar arasında ciddi farklar görülmektedir

Uzun yıllardır sadece soğan üretimi ve doğranmış kavrulmuş soğan üretimi içerisinde yer almaktayım. Son iki yıldır anlaşılmayan bir şekilde veriler/gerçekler ile yaşananlar arasında ciddi farklar görülmektedir.

-Ekim alanı azalmasına rağmen verimlilik yüksektir.

-Ekilen soğan miktarı ve hasat edilen miktar tüketimin üzerindedir.

-Tüm bu veriler ile ters orantılı bir FİYAT oluşmaktadır.

Yazımda TÜİK verileri doğrultusunda soğan seyrini yansıttım. Bu doğrultuda tüketicilerin 2019 tedbirlerini almaları için öngörülere yer verdim.

Türkiye’de kuru soğan fiyatlarının marketlerde 7 liraya kadar yükseldiği haberlerinin ardından depolara baskınlar yapılıyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre ise ülkede kuru soğan üretimi, tüketimi karşılıyor. Ancak buna rağmen TÜİK’e göre kuru soğan fiyatları bu sene enflasyonunun neredeyse üç katı arttı. Mart 2019 itibariyle kuru soğan fiyatları yüzde 95,5 arttı.

Üretim tüketimden fazla

Son 10 yıla bakıldığında Türkiye’de kuru soğan üretiminin tüketimden her zaman fazla olduğu görülüyor. Türkiye BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) 2018 verilerine göre dünya üretim sıralamasında 5. Sırada bulunuyor. Ekilen alan sıralamasında ise dünyada 11. sırada yer alıyor.

10 yılda artış

Yıllık ortalama kuru soğan fiyatlarına bakıldığında ise 2008 ortalaması 0,67 TL oldu. 2018’in ilk 10 aylık ortalaması ise 2.25 TL oldu. Bu 2008 ile karşılaştırıldığında yüzde 234 enflasyon anlamına geliyor. 2017 kuru soğan yıllık fiyat ortalaması 2018’in ilk 10 ayı ile karşılaştırıldığında ise yüzde 95,6 enflasyona işaret ediyor.

Kuru soğan fiyatlarında dalgalanmalar

Öte yandan Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile kuru soğan enflasyonu karşılaştırıldığında oldukça ilginç sonuçlar ortaya çıkıyor.

Son 10 yılda kuru soğan yıllık enflasyonu beş defa TÜFE’nin altında beş kez de üstünde gerçekleşti. Üretim ve tüketim oranlarında ciddi değişiklik olmamasına rağmen TÜFE ile kuru soğan arasında bu kadar dalga seyir dikkat çekiyor.

Örneğin 2017’de TÜFE yüzde 11,92 olurken kuru soğan fiyatları aynı sene yüzde -15,2 gerçekleşti.

Soğan ekilen alan azaldı

Kuru soğan ekilen alanlar 2008 ile karşılaştırıldığında 2018’de yüzde15.25 düştü. Dünya kuru soğan verimi 2016 yılı FAO verilerine göre 18,80 ton/ha.

Türkiye’de kuru soğan verimi ise 2016 yılı TÜİK verilerine göre 35,11 ton/ha olup, dünya ortalamasının oldukça üstünde seyrediyor.

Sonuç ve tedbir

Tüm bu veri ve değerlendirmeler doğrultusunda kesinlikle Türkiye’de SOĞAN problemi yoktur. 2018 ekim alanlarını değerlendirdiğimizde 2019 yılında kesinlikle soğan yokluğu ve yüksek fiyat yaşanmamalıdır.

Stokçular engellendiği ve çiftçinin direk tüketiciye satışı sağlandığında sorun ortadan kalkacaktır. Yapılan depo baskınlarından ziyade çiftçiden çıkış yolu izlenmeli ve ürünün nerden nereye hangi fiyat ile aktığı tespit edilmelidir.

Güzel ülkemiz yapılan soğan fırsatçılığını hak etmemektedir.

Saygılarımla