Kanatlı eti ve yumurta ihracat değeri arttı

Geçtiğimiz yılın ağır pandemi koşulları ve tırmanan ekonomik krizin yılın son dört ayında beklenmedik bir şekilde şahlanışı, tüm ülke ufkunun kara bulutlarla kaplanmasına neden olmuştur. İşte böyle geçen 2021 yılının arkasından hasar tespitleri yaptığım bir sırada tavukçuluk sektörünün ihracattaki rekorlar kıran başarısını gördüğümde bir nebze de olsa can buldum. Sektörün ihracat konusunda elde ettiği başarıları iki başlık altında (kanatlı eti ve yumurta) sizlerle paylaşacağım.

Kanatlı Eti ve Sakatatı İhracatı: (Ege İhracatçı Birlikleri ve DTM verilerine göre)

İhracat Miktarı: Sektörün 2021 yılı kanatlı eti ve sakatatı ihracat performansını bir önceki yıl ihracatıyla mukayese ettiğimde ortaya çıkan durum şöyledir;

Kanatlı eti ve sakatatı ihracat miktarı %17,3 artarak toplamda 977 tona ulaşarak rekorunu yenilemiştir.
En büyük ihracat kalemi olan piliç ve tavuk etleri miktarındaki artış da%17,3 olmuştur.
Hindi eti ihracat miktarı%-11,4 düşmüştür.
Tavukayağı ihracatı miktarı %-16 düşerken, ileri işlenmiş kanatlı etleri ihracat miktarı%55,8

oranında artmıştır.

İhracat Değeri:

“Türkiye Kanatlı Eti ve Sakatatı İhracat miktar ve Değeri” başlıklı grafik, yapılan ihracatın 10 yıllık bir derinlikte ‘miktar’ ve ‘değer’ bilgilerini birlikte göstermektedir. 2021 yılında yapılan 631.977 ton ihracat miktarı karşılığında 894.002.000 USD gelir sağlanmıştır. Böylece, 2014 yılının altı yıldır aşılamayan 699.558.000 USD toplam gelir rekoru, 2021 yılında 194.444.000 USD farkla kırılmıştır.

Bir önceki yıla kıyasla 2021 yılı ihracat değeri:

Kanatlı eti ve sakatatı ihracat değeri toplamı %54,27 artmıştır.
En büyük kalem olan piliç ve tavuk etleri ihracat değeri de %58,4 artmıştır.
Hindi eti ihracat miktarı düşerken değerinde%10,4 artış olmuştur.
Tavuk ayağı ihracat değeri %26,8, ileri işlenmiş kanatlı etleri ihracat değeri %49,7 artmıştır.

İhracat toplamının ortalama ton değeri:

Dış pazarlardaki kanatlı eti ve sakatatının ton fiyatları her yıl farklılıklar göstermektedir. “Kanatlı Eti ve Sakatatı İhracat Ortalama Ton Değeri” başlıklı grafikte ton başına elde edilen en yüksek değer 1.737 USD olarak 2012 yılında elde edilmiştir. Kuş Gribinin etkisi ile ortalama ton değeri 2015-2016 yıllarında toplam 476 USD düşmüş,kuş Gribi tehdidinin kalkması sonucu 2017 yılında ton değerinde 82 USD artış görülmüştür.2019 yılında 1.266 USD olan ton değeri 2020 yılında 1.067 USD seviyesine gerilemişken 2021 yılında ortalama ton değeri 1.415 USD seviyesine çıkmıştır.

“Kanatlı Eti ve Sakatatı İhracatı Ortalama Ton Değeri” başlıklı tabloya batığımızda, en yüksek seviyeye 2012 yılında ulaşan kanatlı eti ortalama ton fiyatının takip eden yıllarda düşme eğilimi içinde olduğu net olarak görülmektedir.Dünya dış ticaretinde kanatlı eti ve ürünleri fiyatlarında yaşanan dalgalanmaların bu sonucu doğurduğu düşünülebilir. Ancak, 2021 yılında beklenmedik bir şekilde kanatlı eti ve sakatatı fiyatları artmıştır. Memnuniyet verici bu gelişme sonucu kanatlı eti sektörününönceki yıl fiyatlarına kıyasla ton başına yaklaşık 400 Dolar gibi bir değer artışı elde ettiği görülmektedir. Acaba,tüm dünyada korona virüs salgını bir yandan ekonomik olarak büyük kayıplara sebep olurken, diğer taraftan kanatlı eti ve ürünlerinin değerinin artmasına mı sebep oldu? Yaşanan krizlerde kanatlı eti ve ürünleribir can simidi gibi kurtarıcı rol oynamış olabilir mi?

Not: Tavukayağı dahil

İhracat Ürünleri:

Kanatlı eti ve sakatatı ihracatımızın çok büyük bir kısmı tavuk ve piliç etlerinden oluşmaktadır. İkinci sırada hindi etleri gelmektedir. 2021 yılı ihracatımızın %79’unu tavuk ve piliç eti, %7’sini tavuk ayağı oluşturmaktadır. Çoğunluğu tavuk etinden oluşan “ileri işlenmiş ürünler” in ihracattaki payı %12, hindi etlerinin payı da %1 seviyesinde kalmaktadır.

İhracat Yapılan Ülkeler:

2021 yılında 94 ülkeye ihracat yapılmıştır. Tavuk ayağı hariç toplam ihracatın miktar olarak 42,5’i, değer olarak %46,5’i Irak’a yapılmıştır. Önceki yıllarda ihracatın ortalama %60’ı Irak’a yapılırken, son birkaç yılda bu oranın azalarak %40’lara gerilemiş olması bu ülkenin ihracatımız üzerindeki baskısının da azaldığı anlamına gelmektedir.

Irak’ın açık ara birinci olduğu ihracat miktarı sıralamasında büyüklüğe göre ilk 10’a giren diğer 9 ülke dizilimi;İran, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Libya, Çin, Suriye, Gürcistan, Özbekistan, Birleşik Arap Emirlikleri olarak sıralanmıştır.Dört sınır komşumuz Irak, İran, Suriye ve Gürcistan’a yapılan ihracatın toplamı 2021 yılı ihracatımızın %59,2’sini teşkil etmektedir.

YUMURTA İHRACATI

Yumurta ihracat miktar ve değerinde son üç yıldır düşüş yaşanmıştır.Özellikle en büyük ithalatçı Irak’ın koyduğu engeller sonucu yaşanan uzun süreli ihracat kesintileri iç pazar yumurta fiyatlarının da dalgalanmasına sebep olmaktadır. 2021 yılında gerçekleşen toplam ihracat miktarı 2020 yılındaki kadar olmuşsa da ihracat değerindeki artış memnuniyet verici seviyedir.

İhracat Miktarı:2021 yılı yumurta ihracatını bir önceki yılla mukayese ettiğimizde;

Kuluçkalık, damızlık yumurta ihracat miktarı toplamının %11,9 arttığı,
En büyük ihracat kalemi olan sofralık yumurta miktarında%-0,4 azalma olduğu,
Genel toplamda (damızlık+kuluçkalık+sofralık+ diğer) ihracat miktarının%1,3 arttığı anlaşılmıştır.
Toplam yumurta ihracatı miktarı içinde kuluçkalık ve damızlık yumurtanın payı 2018 yılında %5,7 iken, 2021 yılında bu oran %15,4’e yükselmiştir.

Kaynak: DTM ve İhracatçı Birlikleri verileri

İhracat Değeri:2021 yılında bir önceki yıla kıyasla:

Kuluçkalık, damızlık yumurta ihracat değeri toplamı %85,6 artmış,
En büyük ihracat kalemi olan sofralık yumurta değeri %26,6 artmıştır,
Genel toplamda (Damızlık+kuluçkalık+sofralık+diğer) ihracat değeri de%46,7 artmıştır.
Toplam yumurta ihracatı değeri içinde kuluçkalık ve damızlık yumurtanın payı 2018 yılında %18,8 iken, 2021 yılında bu oran %43,3’e yükselmiştir.

İhraç edilen yumurta çeşitleri

2021 yılında gerçekleşen yumurta ihracat miktarı toplamının %15’ini “Damızlık ve kuluçkalık yumurta”, %85’ini “Sofralık yumurta” oluşturmaktadır. Toplam ihracat değerinin de %43’ü “Damızlık ve Kuluçkalık yumurta, %57’si Sofralık yumurtadan oluşmaktadır.

Yumurta ihracatı yapılan ülkeler

2021 damızlık ve kuluçkalık yumurta ihracatının önemli bir sıçrama yaptığı yıl olmuştur. 38 ülkeye yumurta ihracatı yapılmıştır. Damızlık ve kuluçkalık yumurta ihracatı toplam miktarının%29,4’ü ilk sırada Irak’a, %23,4’ü ikinci sıradaki Rusya’ya yapılmış, sonraki ülkeler Umman, İran, Kazakistan, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Suriye, Azerbeycan ve Bahreyn ilk ona giren ülkeler arasında yer almışlardır.

2021 yılında sofralık yumurta ihracatı yapılan ülkeler ve ilk on sıralaması geçmişten çok farklı bir şekilde sonuçlanmıştır. 2018 yılına kadar sofralık yumurta ihracatımızdaki Irak’ın payı üçte iki seviyelerinde gerçekleşmiş, zaman zaman bu oranın da üzerine çıktığı yıllar yaşanmıştır. Irak hükümeti nin ithalat politikasında yaptığı sınırlamalar ve zorlaştırıcı değişiklikler nedeniyle 2019 yılında ülkemizden aldığı yumurta miktarı yarıdan aşağıya düşmüş, ihracat miktarı toplamındaki payı %37 seviyesine gerilemiştir. 2020 yılı ihracat miktarı sıralamasında da Irak’ın payı %10’un altına inmiştir. 2021 yılına gelindiğinde sofralık yumurta ihracatı yapılan ilk on ülke sıralamasının içinde Irak yoktur. Sofralık yumurta ihracat miktarı ilk on sıralamasında%26 pay alan Birleşik Arap Emirlikleri birinci, %18 pay alan Suriye ikinci, %17 payla Kuveyt üçüncü olarak yer alırken diğer ülkeler Katar, Umman, İran, Bahreyn, Dubai, Afganistan ve Somali olarak sıralanmışlardır.

Mevcut duruma göre damızlık ve kuluçkalık yumurta üretimi ve ihracatı önemli bir aşama kaydetmiştir. Değer olarak ve üretim teknolojisi olarak üst seviyede olan bu ihracat ilerisi için ümit verici bir gelişme içindedir. Ancak, daha önce sofralık yumurta ihracatında yıllardır ilk sırada olan ırak’ın 2021 yılında ilk ona giremeyip alt sıralara düşerken, damızlık ve kuluçkalık yumurta ihracatımızda hala birinci sırada olması, üzerinde dikkatlice düşülmesi gereken bir durumdur!…