Daha çok yaprak bezelye olarak bilinmesinin yanında sultani bezelye olarak da tanınır. Ancak Karadeniz bölgesinin bazı kesimlerinde halk arasında bezenek olarak isim yapmıştır. İlkbaharın ve yaz başının yöresel yemekleri yapılan vazgeçilmez bir sebzesidir. İçinin tane tutması beklenilmeden toplanarak değişik yemekleri yapılır. Yöremizde bezenek olarak bilindiği için biz de yazımızda bezenek adını kullanacağız. Bezenek doğada kendiliğinden yetişen bir bitki değildir. Güzün ya da ilkbaharın başında ekilir. Bir metreye yakın boy verir. Kendini taşıyamadığı için yanına dikilen çalılara tutunarak yükselir. Çiçekleri beyaz veya mor renktedir. Fasulyeye benzeyen taneli bir ürün verir. Ancak taneye geçmeden toplanarak yemekleri yapılır. Ansiklopedik kaynaklarda çok eski çağlardan beri bilindiği, ana vatanının Avrupa ve Batı Asya olduğu, ülkemizde de bolca yetiştirildiği yazmaktadır.
Giresun ve ilçeleriyle çevre coğrafyada yetiştirilen bezeneğin çok farklı yemekleri yapılmaktadır. Bunların en bilineni kızartması ve turşusudur. Kavurması ve yöresel adıyla diblesi de yapılmaktadır. Toplanan yaprak bezeyleler (bezenekler) önce haşlanır ve soğuması için beklenir. Mısır unuyla balık unlar gibi unlanır. Kızartma tavasında eritilen tereyağının üstüne serilir ve tavanın kapağıyla çevrilerek altı üstü iyice kızartılır. Bazı yörelerde yumurta kırarak kızartıldığı da bilinmektedir.
Turşu için de bezenekler önce haşlanır ve soğuması beklenir. Öte yandan acı biber, kalın tuz ve sarımsak iyice ezilerek bir karışım hazırlanır. Haşlanmış ve soğutulmuş bezenekler turşu kabına konulur ve hazırlanan karışım üzerine dökülür, su ilave edilerek turşu olacak süre kadar beklenir. Bezenek turşusu soğuk olarak yenildiği gibi tereyağı ve soğanla kavrularak da sofralara getirilir. Turşusu çok dayanıklı değildir, erken tüketmek gerekir.
Bir başka yemek yapma şekli de şöyledir. İkiye kesilen bezenekler pirinçle bir kapta suyunu çekene kadar pişirilir. Pişme esnasında tereyağı katılır. Yörede dible denilen bir başka yemek yapma şeklinde ise bezenek 1cm. boyunda doğrandıktan sonra pirinç katılarak pişirilir. Daha sonra süzgeçten süzdürülerek geniş bir kaba alınır. Tereyağı eritilerek üzerine dökülür ve iyice karıştırılarak yağın her yere erişimi sağlanır. Böylece sofraya getirilir. Kavurmasında ise haşlanan bezenekler tereyağı ve soğanla kavrulur. Kavurmaya sarımsak da katılabilir.
Yöresel bir yemek olarak tüketilen bezenek aslında sağlık yönünden oldukça faydalı bir sebzedir. Nişasta ve lift oranı yüksek bir bitkidir. Antioksidan özelliği taşımaktadır. Protein oranı yüksektir. C vitamini yönünden çok zengindir. Ayrıca A ve B vitamini, demir, fosfor ve potasyum minareleri de taşımaktadır. Kalp ve damar hastalıkları yönünden koruyucu özelliği vardır. Kan şekerini düzenlediği kaydedilen bezeneğin; kandaki kötü kolesterolü düşürdüğü, uykusuzluğu giderdiği, iştah açıcı olduğu ve sinir sistemine iyi geldiği bilgilerine de yer veriliyor. Kansızlığa iyi geliyor, karaciğerin çalışmasını düzeliyor, kas ve kemik gelişimine olumlu katkı sağlıyor.
Yöresel anlamda çok özel bir lezzet olan bezenek yemekleri bezenek mevsiminde her evde bolca tüketiliyor. Tarlasının bir bölümüne bezenek eken bölge insanı yetişmesi için verdiği emeğin karşılığını değişik yemeklerini yaparak alıyor. Geçmişte mevsiminde tüketilen bezenek günümüzde donduruculara konularak kışa da saklanabiliyor. Bölge dışında yaşayanlara da gönderiliyor yeşil bir sebze olarak. Bölgeye gelenlerinde özledikleri bir tat olarak yemeden dönmedikleri bir lezzet yaprak bezelye veya bezenek.
Yetiştirdiği bezenekten gelecek yıl için tohum ayıran bölge yetiştiricisi zirai tohumdan çok atalarından kendilerine kadar ulaştırılan tohumları kullanmayı tercih ediyorlar. Bunu da zirai tohumdan elde ettikleri üründe ata tohumundan alışık oldukları tadı bulamadıklarını ifade ederek açıklıyorlar. Gübre olarak da zirai gübreden çok doğal gübre kullanmayı tercih ediyorlar. Bunda da çok ciddi bir lezzet farkı gördüklerini dile getiriyorlar. Adı yaprak bezelye veya bezenek olarak farklılık gösterse de lezzetinde ve tadında birliktelik sağlayan bir sebze olarak değerlendiriliyor bezenek veya bezelye.
- Türkiye’nin en kuzeyiİNCEBURUN FENERİ - Mart 21, 2024
- “Hayrettin GÜNAY “Giresun Kültür Araştırmalarına yıllarını vermiş bir yazar - Mart 19, 2024
- Fırın fasulye yemekleri - Şubat 20, 2024
Comment here